Chào bạn, trong thế giới số ngày nay, việc bảo vệ thông tin cá nhân trên không gian mạng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Một trong những mối đe dọa nguy hiểm mà chúng ta cần phải cảnh giác chính là mã độc đánh cắp thông tin Infostealer. Nghe có vẻ đáng sợ đúng không? Thực tế thì loại mã độc này có thể gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng cho bạn và tài sản của bạn. Vậy Infostealer là gì và làm thế nào để phòng tránh nó? Hãy cùng mình tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!
Infostealer là gì? “Kẻ trộm” thầm lặng trên thiết bị của bạn
Infostealer, đúng như tên gọi, là một loại phần mềm độc hại được thiết kế với mục đích chính là âm thầm thu thập và đánh cắp các thông tin nhạy cảm từ thiết bị bị nhiễm. Điểm đáng lo ngại là Infostealer thường hoạt động một cách bí mật, người dùng khó có thể nhận ra sự hiện diện của nó cho đến khi hậu quả đã xảy ra.
Infostealer “nhắm” đến những thông tin nào?
Infostealer có khả năng “moi móc” rất nhiều loại thông tin khác nhau từ thiết bị của bạn, bao gồm:
- Thông tin đăng nhập: Đây là mục tiêu hàng đầu của Infostealer. Nó có thể đánh cắp tên đăng nhập và mật khẩu của bạn từ các trình duyệt web, các ứng dụng trên máy tính, thậm chí là từ các cookie lưu trữ trên trình duyệt. Điều này đồng nghĩa với việc kẻ tấn công có thể truy cập vào các tài khoản trực tuyến quan trọng của bạn như email, mạng xã hội, tài khoản ngân hàng, ví điện tử,…
- Thông tin thẻ tín dụng và ngân hàng: Infostealer có thể ghi lại các chi tiết thẻ tín dụng bạn nhập khi mua sắm trực tuyến hoặc thậm chí đánh cắp thông tin tài khoản ngân hàng được lưu trữ trên máy tính.
- Cookie trình duyệt: Cookie chứa đựng nhiều thông tin về phiên duyệt web của bạn, bao gồm cả các thông tin đăng nhập đã lưu. Kẻ tấn công có thể sử dụng cookie để truy cập vào các tài khoản của bạn mà không cần mật khẩu.
- Ví tiền điện tử: Nếu bạn sử dụng ví tiền điện tử trên máy tính, Infostealer có thể đánh cắp khóa riêng và các thông tin quan trọng khác để chiếm đoạt tài sản của bạn.
- Thông tin cá nhân khác: Ngoài ra, Infostealer còn có thể thu thập các thông tin cá nhân khác như lịch sử duyệt web, lịch sử trò chuyện, địa chỉ IP, thông tin về phần cứng và phần mềm trên máy tính,… Thậm chí, một số loại Infostealer còn có khả năng chụp ảnh màn hình hoặc ghi lại thao tác bàn phím của bạn.
Infostealer “lây lan” bằng cách nào?
Cũng giống như nhiều loại mã độc khác, Infostealer có nhiều con đường để xâm nhập vào thiết bị của bạn:
- Phần mềm bẻ khóa (Cracked Software): Tâm lý thích dùng phần mềm “miễn phí” thường khiến nhiều người tải về và cài đặt các phần mềm bẻ khóa từ các nguồn không chính thống. Đây là một trong những con đường lây lan Infostealer phổ biến nhất. Mã độc thường được “gói” kèm trong các phần mềm bẻ khóa này.
- Email và tin nhắn lừa đảo (Phishing): Kẻ tấn công có thể gửi email hoặc tin nhắn giả mạo các tổ chức uy tín (ngân hàng, công ty,…), kèm theo các tệp tin đính kèm độc hại hoặc các đường link lừa đảo. Khi bạn nhấp vào link hoặc mở tệp tin, Infostealer sẽ được tải xuống và cài đặt vào thiết bị của bạn.
- Các trang web độc hại: Truy cập vào các trang web không an toàn, các trang web chứa nội dung đen, hoặc các trang web đã bị hacker xâm nhập và chèn mã độc cũng có thể dẫn đến việc thiết bị của bạn bị nhiễm Infostealer.
- Quảng cáo độc hại (Malvertising): Hacker có thể lợi dụng các nền tảng quảng cáo trực tuyến để phân phối mã độc. Khi bạn nhấp vào một quảng cáo độc hại, bạn có thể bị chuyển hướng đến một trang web chứa Infostealer hoặc mã độc sẽ tự động tải xuống mà bạn không hề hay biết.
- Các ứng dụng giả mạo trên mạng xã hội: Gần đây, hình thức phát tán Infostealer qua các tệp tin giả mạo hình ảnh sản phẩm, đơn hàng trên các mạng xã hội như Facebook, Zalo diễn ra khá phổ biến. Khi người dùng tải và mở các tệp tin này, Infostealer sẽ âm thầm hoạt động.
- Các lỗ hổng bảo mật phần mềm: Nếu bạn không thường xuyên cập nhật hệ điều hành và các phần mềm trên thiết bị của mình, hacker có thể khai thác các lỗ hổng bảo mật để cài đặt Infostealer.
Hậu quả nghiêm trọng khi “dính” phải Infostealer
Việc thiết bị của bạn bị nhiễm Infostealer có thể dẫn đến những hậu quả vô cùng tồi tệ:
- Mất tiền trong tài khoản ngân hàng và ví điện tử: Đây là một trong những hậu quả trực tiếp và gây thiệt hại lớn nhất. Kẻ tấn công có thể sử dụng thông tin đánh cắp được để thực hiện các giao dịch trái phép.
- Lộ thông tin cá nhân nhạy cảm: Các thông tin cá nhân của bạn có thể bị rao bán trên thị trường chợ đen (Dark Web) hoặc bị sử dụng cho các mục đích xấu khác như mạo danh, lừa đảo.
- Mất quyền kiểm soát các tài khoản trực tuyến: Hacker có thể thay đổi mật khẩu và chiếm đoạt quyền kiểm soát các tài khoản email, mạng xã hội của bạn, gây ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống cá nhân.
- Trở thành nạn nhân của các cuộc tấn công khác: Thông tin đánh cắp được có thể được sử dụng để thực hiện các cuộc tấn công nhắm vào bạn bè, người thân hoặc đồng nghiệp của bạn.
- Gián đoạn công việc và cuộc sống: Việc phải xử lý hậu quả của việc bị đánh cắp thông tin có thể gây ra nhiều phiền toái, tốn thời gian và ảnh hưởng đến tinh thần của bạn.
Theo thống kê của Kaspersky, chỉ riêng trong năm 2023 và 2024, đã có khoảng 25 triệu thiết bị trở thành nạn nhân của mã độc ngân hàng Infostealer, và khoảng 2,3 triệu thẻ ngân hàng đã bị rò rỉ trên Dark Web. Đáng lo ngại hơn, cứ 14 thiết bị nhiễm Infostealer thì có một thiết bị bị đánh cắp thông tin thẻ tín dụng. Những con số này cho thấy mức độ nguy hiểm và sự lan rộng của loại mã độc này.
Làm thế nào để phát hiện thiết bị đã bị nhiễm Infostealer?
Mặc dù Infostealer thường hoạt động âm thầm, vẫn có một số dấu hiệu có thể giúp bạn nhận biết:
- Các tài khoản trực tuyến có hoạt động đăng nhập lạ: Hãy thường xuyên kiểm tra lịch sử đăng nhập của các tài khoản email, mạng xã hội, ngân hàng,… Nếu bạn thấy có bất kỳ lần đăng nhập nào từ thiết bị hoặc địa điểm mà bạn không nhận ra, rất có thể tài khoản của bạn đã bị xâm phạm.
- Trình duyệt web xuất hiện các thanh công cụ hoặc tiện ích mở rộng lạ: Một số loại Infostealer có thể cài đặt thêm các thành phần không mong muốn vào trình duyệt của bạn.
- Máy tính hoạt động chậm bất thường: Nếu bạn nhận thấy máy tính của mình trở nên chậm chạp hơn bình thường mà không rõ nguyên nhân, có thể nó đã bị nhiễm mã độc.
- Xuất hiện các chương trình lạ trong danh sách ứng dụng: Kiểm tra danh sách các ứng dụng đã cài đặt trên máy tính của bạn. Nếu bạn thấy có bất kỳ chương trình nào mà bạn không nhớ đã cài đặt, hãy nghi ngờ.
- Các cảnh báo từ phần mềm diệt virus: Nếu phần mềm diệt virus của bạn phát hiện và thông báo về một mối đe dọa, hãy xử lý nó ngay lập tức.
“Bỏ túi” ngay những cách phòng tránh mã độc Infostealer hiệu quả
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh sẽ giúp bạn giảm thiểu tối đa nguy cơ trở thành nạn nhân của Infostealer:
- Cài đặt và cập nhật thường xuyên phần mềm diệt virus uy tín: Một phần mềm diệt virus mạnh mẽ có khả năng phát hiện và ngăn chặn Infostealer trước khi nó kịp gây hại. Hãy đảm bảo rằng phần mềm của bạn luôn được cập nhật phiên bản mới nhất để có thể nhận diện các biến thể mã độc mới.
- Cẩn trọng khi tải xuống và cài đặt phần mềm: Chỉ tải phần mềm từ các nguồn chính thức và đáng tin cậy. Tránh tải và cài đặt các phần mềm bẻ khóa hoặc các ứng dụng không rõ nguồn gốc.
- Cảnh giác với email và tin nhắn lạ: Không mở các email hoặc tin nhắn có dấu hiệu đáng ngờ, đặc biệt là những email có tệp tin đính kèm hoặc yêu cầu bạn nhấp vào đường link lạ. Hãy xác minh kỹ thông tin trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào.
- Không nhấp vào các quảng cáo đáng ngờ: Tránh nhấp vào các quảng cáo trực tuyến có nội dung giật gân, hứa hẹn những điều không thực tế hoặc yêu cầu bạn cung cấp thông tin cá nhân.
- Thường xuyên cập nhật hệ điều hành và các phần mềm khác: Các bản cập nhật thường chứa các bản vá bảo mật quan trọng giúp vá các lỗ hổng mà hacker có thể khai thác.
- Sử dụng mật khẩu mạnh và duy nhất cho mỗi tài khoản: Tránh sử dụng các mật khẩu dễ đoán và không sử dụng lại một mật khẩu cho nhiều tài khoản khác nhau. Cân nhắc sử dụng trình quản lý mật khẩu để tạo và lưu trữ mật khẩu an toàn.
- Bật xác thực hai yếu tố (2FA) cho các tài khoản quan trọng: Đây là một lớp bảo vệ bổ sung giúp ngăn chặn truy cập trái phép ngay cả khi kẻ tấn công đã có được mật khẩu của bạn.
- Cẩn trọng khi sử dụng mạng Wi-Fi công cộng: Tránh thực hiện các giao dịch nhạy cảm hoặc đăng nhập vào các tài khoản quan trọng khi sử dụng Wi-Fi công cộng. Cân nhắc sử dụng VPN để mã hóa kết nối của bạn.
- Thường xuyên quét malware trên thiết bị của bạn: Ngoài phần mềm diệt virus chạy nền, bạn cũng nên thực hiện quét malware thủ công định kỳ để đảm bảo không có mối đe dọa nào ẩn náu trên thiết bị.
- Nâng cao nhận thức về an ninh mạng: Tìm hiểu về các hình thức tấn công mạng phổ biến và cách bảo vệ bản thân. Chia sẻ kiến thức này với bạn bè và người thân để cùng nhau xây dựng một cộng đồng mạng an toàn.
Kết luận
Mã độc đánh cắp thông tin Infostealer là một mối đe dọa thực sự và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, bằng cách trang bị cho mình những kiến thức cần thiết và thực hiện các biện pháp phòng tránh hiệu quả, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình trên không gian mạng. Hãy luôn cảnh giác và chủ động thực hiện các biện pháp bảo mật để tránh trở thành nạn nhân của loại mã độc nguy hiểm này nhé!
